Μονή Χρυσοκελλαριάς,

Το νοτιότερο γεωγραφικά, μοναστήρι της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας μεταξύ των χωριών Βασιλιτσίου και Χρυσοκελλαριάς, του Δήμου Κορώνης, είναι η Μονή Χρυσοκελλαριάς, κτίσμα αρχικά του 17ου αιώνα το οποίο καταστράφηκε από τον Ἰμπραήμ.

Ο Ναός είναι ρυθμού Βασιλικής, κτίστηκε το 1864 και τιμάται στην Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου, πανηγυρίζει όμως και της Αγίας Τριάδος. Γυναικεία Μονή (1 μοναχή, η Ἡγουμένη Παγκρατία).

Η παράδοση αναφέρει ότι το τέμπλο του Ναού φτιάχτηκε πριν από πολλά χρόνια από την ξυλεία ενός μισοκαταστραμμένου ιστιοφόρου, πού ξέβρασε στην ακτή η θάλασσα της Κορώνης και από κείνα τα ξύλα οι Μοναχοί κατασκεύασαν τόσο το Τέμπλο όσο και το Εικονοστάσι του Ναού.
Η μονή της Χρυσοκελλαριάς κατά τη διάρκεια του βίου της άλλοτε βρισκόταν σε ακμή και δραστηριότητα και άλλοτε σε παρακμή αφού έμενε χωρίς μοναχούς. Για εκατό χρόνια (1852-1952) ήταν Μετόχι της Μονής Βουλκάνου ως ανδρικό μοναστήρι μέχρι το 1952 οπότε μετετράπη σε γυναικείο. Η καινούργια πτέρυγα με τα κελλιά δυτικά του Ναού άρχισε να κτίζεται το 1971 ενώ από το 1977 στερείται Καλογραιών.

Μονή Χρυσοκελλαριάς, Βασιλίτσι Πυλίας Γυνακείο Μοναστηρι

Η Χρυσοκελλαριά συνδέεται οδικώς με το Χαροκοπιό (απόσταση 5 χλμ) και συνδέονται με δρομολόγιο του ΚΤΕΛ δύο φορές την ημέρα από Δευτέρα έως Παρασκευή. Έχει συνολικό πληθυσμό 570 κατοίκους. Αποτελείται από δύο οικισμούς τη Χρυσοκελλαριά (528 κάτοικοι) και τους Αγίους Αναργύρους (42 κάτοικοι). Την συναντάμε αμέσως μετά το Βασιλίτσι. Στο παρελθόν ονομαζόταν και Σαρατσάς, θεωρείται ως ένα από τα κεφαλοχώρια της Πυλίας και έχει μακραίωνη Ιστορία .Η θέση του Χωριού είναι προνομιακή αφού βρίσκεται ανάμεσα σε δύο λόφους με μοναδική θέα προς την θάλασσα. Από την μία πλευρά του Χωριού συναντάμε ελαιώνες , κτήματα, βουνά και από την άλλη μοναδικές παραλίες όπως είναι η Παραλία Τσαπί, το μικρό και το μεγάλο Μαράθι, καθώς και η Γλυφάδα.

Το Σαρατσά χτίστηκε γύρω στο 750 μ.χ. από Σλάβους Νομάδες αλλά και από Έλληνες άλλων περιοχών που ήρθαν στη συγκεκριμένη περιοχή. Λίγα χρόνια αργότερα έχουμε την μετακίνηση μιας φυλής ελληνικής καταγωγής « των Βλάχων » που ήρθαν από τα ορεινά της Πίνδου ενώ γύρω στο 1420 φτάνουν στην περιοχή οργανωμένες ομάδες Αρβανιτών από την Αιτωλία της Ηπείρου που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και ήρθαν σε σύγκρουση με τους πρώτους κατοίκους της περιοχής ακόμα και με τους Ενετούς που ήταν κυρίαρχοι της περιοχής . Μετά το 1470 Έλληνες και Αρβανίτες θεωρούνταν πλέον ως ένας λαός και οι απόγονοι αυτών των φυλών ενωμένοι μεταξύ τους και με τους πρώτους κατοίκους της Χρυσοκελλαριάς έφεραν σε πέρας την Επανάσταση του 1821. Από την Χρυσοκελλαριά πέρασε κι ο Κολοκοτρώνης για να φύγει από το Μαράθι για την Ζάκυνθο

Μονή Χρυσοκελλαριάς,

Η αλλαγή του ονόματος σε Χρυσοκελλαριά
Το όνομα Σαρατσά διατηρήθηκε μέχρι το 1927. Τότε με υπουργική απόφαση μετονομάστηκε σε Χρυσοκελλαριά από την ομώνυμη μονή που βρίσκεται μόλις 2 χλμ. νοτιοανατολικά του χωριού χωμένη μέσα στο κοίλωμα ενός λόφου. Δίπλα στο Ναό υπάρχει ένας μεγάλος ξενώνας καινούριος και μια βρύση λίγα μέτρα από το ναό.